  |
فرخندہ لودھی نال جینئیس دی گل بات
انٹرویو:اشفاق نابر
|
جینیئس: پنجابی زبان موت دے کنڈھے تے کھلوتی اے کیہ تسیں انج محسوس کردے او؟
فرخندہ لودھی: پنجابی سو بندیاں وچوں پنجاہ دی ماں بولی اے۔ سگوں پنجاہ توں وی ودھ ہووے گی۔ سوچوںپنجاہ بندے مارنے پین گے فیر ماں بولی مرے گی۔ صحیح دوا دارو ہووے تے مریض موت دے مونہہ وچوںمُڑ سکدا اے۔ ایس واسطے میں پنجابی ولوں مایوس نہیں آں۔پنجابی دی حالت سٹھ دی دہائی نالوں ودھیرے چنگی اے۔ جدوں ملک پاکستان بنیا تے کناں چِر پنجابیاں پنجابی نوں صرف بول چال دی زبان دے طور تے ورتیا۔ ہولی ہولی احساس ہویا پئی دھرتی دا وی کجھ حق ہوندا اے اپنے واسیاں تے۔ کوئی زبان اونی دیر تائیں معتبر نہیں ہو سکدی جد تک اوہنوں نثر وچ ورتن جوگ نہ سمجھیا جاوے تے نثر وی اوہ جیہڑی ادبی، علمی تے کھوجی صنفاں نوں متھ سکے۔ پنجابی نثری سمجھا وچ ساہمنے آ رہی ہے۔ پرچال کجھ ماٹھی اے۔ ایس ماٹھی چال دیاںکئی وجہ نیں۔ جیہناں نوں ختم کرن دا پربندھ کرنا چاہیدا اے۔
جینیئس: پنجابی زبان دے وادھے دی راہ وچ کیہڑیاں اوکڑاں نیں؟
فرخندہ لودھی: اوکڑے تے کھل کے گل کیتی تے ڈاڈھے ناراض ہو جان گے۔ایس لئی معافی … اللہ معافی!
جینیئس: پنجابی زبان نوں اکویں صدی دے تقاضے پورے کرن لئی کیویں اگے ودھایا جا سکدا اے
فرخندہ لودھی: اجے تے وچاری اٹھارویں صدی چوںنہیں نکلی۔ اکیسویں صدی وچ تے انگریزی لے کے جاوے گی۔ پنجابیاں وچ ایڈا انکھ تے کس بل نہیں، نرے بڑھکاں مارن جوگے نیں۔
جینیئس: لہندے پنجاب وچ پنجابیاں دی صحیح تاریخ کیوں نہیں لکھی جا سکی؟
فرخندہ لودھی: لہندا پنجاب دھاڑویاں دا لانگھا رہیا اے۔ ایہہ تے اک سراں وانگ اے سرانواں دی تاریخ مسافر نہیں لکھیا کردے۔سراں
دا سانوں سخن پڑھن دا ویلھ گھٹ ملدا اے۔ گل کیویں بنے۔
جینیئس: پڑھے لکھے پنجابی، پنجابی زبان لکھن پڑھن تے بولن تے کیوں شرمائوندے نیں؟
فرخندہ لودھی: پاکستان دی اقتصادی ونڈ نصابی ونڈ نال جڑی ہوئی اے۔ اُچے عہدیاں تے اپڑن لئی اُردو تے انگریزی آئونی چاہیدی اے فر فر۔ ایس لئی کے ہتھ نہ پہنچے تے قومی پدھر دی بولی ہتھ پھڑ سکدی اے۔ جے ایہہ وی نہیں تے بندا کسے جوگ نہیں جیہڑا کم کرن دی کُھل بچپنے توں نہ ملی ہووے وڈیاں ہو کے کرن وچ شرم تے آئونی ہوئی۔
جینیئس: کیہ پنجابی زبان دے نال پنجابی کلچر وی مُک رہیا اے؟
فرخندہ لودھی: پنجابی کلچر نوںمکائون لئی بڑے ٹل لائونے پین گے۔ کیوں جے کلچر دے کئی مُکھ ہوندے نیں۔ کلی بولی نہیں۔ بولی پہلی پچھان ضرور کرائوندی اے۔
جینیئس: کیہ سرحداں کلچر ونڈ سکدیاں نیں؟
فرخندہ لودھی: ماں دھرتی تے واہیاں لیکاں جے صدیاں قائم رہن تے کلچر نوں فرق تے پیندا اے پر تھوڑا بہت۔
جینیئس: کیہ زبان تے کلچر دے ودھاء لئی کم کرنا سیاسی مسئلہ اے؟
فرخندی لودھی: کلچر / زبان تے قدرتی دھارے نیں۔ ایناں اگے ڈکا لان نال خرابیاں پیدا ہوندیاں ویکھیاں نیں۔ اُسارو کم ہوندے نہیں ویکھے۔ کلچر / زبان دی ترقی دی تمنا نوں سیاسی رنگ دین دی وجہ نال کجھ لوگ مادی فائدے چکدے نیں۔ نہیں تے کلچر یاں زبان تے گل کرنا تے زندگی دے انگ اُجاگر کرن دا آہر اے سیاست نہیں۔
جینیئس: کیہ پنجابی زبان تاریخ تے کلچر نوں سکھ ہندو تے مسلم زبان تاریخ تے کلچر دیاں خانیاں وچ ونڈیا جا سکدا اے؟
فرخندہ لودھی: دھرتی دے ایس پکھ تے جدوں اسلام نہیں سی آیا ہندو وسدے سن سکھ وی ایتھے وسدے سن۔ ہندو سکھ مسلمان عیسائی دے ہور دوجے مذہباں نوں منن والے رل مل کے رہندے سن۔ سارے پنجابی اکھائوندے سن۔ ایہہ تے تاریخ دا اک چڑھا اے۔ اسلام تاریخ دے چڑھا دی ایس ویلے سبھ توں چنگی ستھر تے مضبوط پدھر اے۔ اسیں مذہبی رسماں نوں علاقائی رسماں تے رواجاں وچ رکھ کے بحث کرن لگ پینے آں آپ وی سڑنے آں تے دوجیاں نوں بالن بنوانے آں۔ انسان دی تہذیب اک مسلسل عمل اے۔ مذہباں ایس عمل وچ چوکھا کردار ادا کیتا اے۔
جینیئس: پنجابی زبان نوںپنجاب وچ لاگو کرن تے پنجابی تحریک دی ٹور نوں کیویں ترکھا کیتا جا سکدا اے؟
فرخندہ لودھی: پنجابی زبان نوں لاگو کرن لئی پہلی تے آخری ضرورت ایہنوں بالاں دی تعلیم لئی ورتنا چاہیدا اے۔ جد تائیں سکولاں وچ بنیادی تعلیم پنجابی وچ نہیں دتی جاندی ایہہ ترقی نہیں کر سکدی رسالے، اخبار تے کتاباں پنجابی وچ چھپنیاں چاہیدیاں نہیں۔ وڈی گل کہ سرکار دا ایس پاسے دھیان پوانا چاہیدا اے۔ جنی دیر تائیں سرکار ولوں تھاپنا نہ ملے لوکائی وچاری جھکدی رہوے گی پنجابی ولوں ایم این اے تے ایم پی اے اسمبلی وچ کلے پیسے بنائون نہ جان تے پنجابی بولی لئی بہت کچھ کر سکدے نیں۔
جینیئس: جینیئس نے 1994ء نوں پنجابی زبان دا سال ڈیکلیر کیتا اے۔ ایس دی کامیابی لئی تہاڈی کیہ صلاح اے تے پنجابی زبان دے سال تے تہاڈا سنیہا؟
فرخندہ لودھی: جینیئس لئی مبارک، بئی اوہناں 1994ء نوں پنجابی بولی دے ناں کیتا۔ وڈے جلسے تے کانفرنساں کرنیاں چاہیدیاں نیں۔ سرکار دا دھیان ایس پاسے لیائون دا چارا کرنا بہت ضروری اے۔ ان پڑھتا مکاون لئی جے پنجابیاں نوں اپنی ماں بولی نوں ورتن دا موقع مل جائے تے 1994 پنجابیاں لئی مان تے سیہان دا سال ہووے گا۔
|
